PEG (Perkütan Endoskopik Gastrostomi)
Perkütan Endoskopik Gastrostomi (PEG), ağız yoluyla beslenemeyen veya yetersiz beslenen hastalara alternatif bir beslenme yolu sağlamak amacıyla midenin direkt olarak karın duvarına açılan bir tüp aracılığıyla beslenmesini sağlayan minimal invaziv bir girişimdir. Endoskopik yöntemle yapılan bu işlem, cerrahi gastrostomiye kıyasla daha düşük risk, daha az invazivlik ve hızlı iyileşme süresi gibi avantajlar sunar.
PEG Kimler İçin Uygulanır? (Endikasyonlar)
PEG tüpü, oral beslenmenin mümkün olmadığı veya aspirasyon riski nedeniyle sakıncalı olduğu hastalara uygulanır. Bu durumlar arasında:
- Nörolojik Hastalıklar: İnme, Parkinson hastalığı, Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS), Multipl Skleroz (MS), serebral palsi gibi durumlar disfajiye yol açarak oral beslenmeyi zorlaştırabilir.
- Baş-Boyun Kanserleri: Radyoterapi veya cerrahi sonrası disfaji gelişen hastalarda geçici veya kalıcı beslenme desteği sağlamak amacıyla uygulanır.
- Travmatik Beyin Hasarı: Bilinç bozukluğu nedeniyle oral beslenemeyen hastalarda kullanılabilir.
- Kritik Hastalar ve Yoğun Bakım Hastaları: Uzun süreli entübasyon ve mekanik ventilasyon ihtiyacı olan hastalarda, nazogastrik sondanın uzun süre kullanımına bağlı komplikasyonları önlemek için PEG tercih edilir.
- Gastrointestinal Sorunlar: Yemek borusunda striktürler, özofagus tümörleri veya mide çıkışında darlık bulunan hastalarda oral beslenme imkânsız hale gelebilir.
PEG Kim Tarafından Uygulanır?
PEG işlemi genellikle gastroenterologlar veya endoskopi konusunda deneyimli genel cerrahlar tarafından yapılır. İşlem sırasında bir anestezi uzmanı veya sedasyon konusunda deneyimli bir sağlık ekibi de hastanın solunum ve dolaşım fonksiyonlarını takip eder.
İşlem ekibi genellikle şu uzmanlardan oluşur:
- Gastroenterolog veya Genel Cerrah: Endoskopiyi yönetir ve PEG tüpünü yerleştirir.
- Anestezi Uzmanı veya Sedasyon Hemşiresi: İşlem sırasında hastanın konforunu sağlamak için sedasyon uygular ve solunum takibini yapar.
- Endoskopi Hemşiresi: Enstrümanları hazırlar, hastaya uygun pozisyonu sağlar ve işlem sonrası bakım konusunda destek verir.
PEG Nasıl Yapılır? (İşlem Basamakları)
PEG, endoskopi eşliğinde ve lokal anestezi altında yapılan kısa süreli bir girişimdir ve genellikle 15-30 dakika sürer. İşlem adımları şunlardır:
Hasta Hazırlığı
- İşlem öncesinde en az 6-8 saat açlık gereklidir.
- Antikoagülan ilaç kullanan hastalarda kanama riski göz önüne alınarak ilaç düzenlemesi yapılır.
- Hastaya genellikle hafif sedasyon verilir, ancak tam anesteziye ihtiyaç duyulmaz.
Endoskopik Görüntüleme
- Fleksibl bir endoskop ağızdan ilerletilerek mideye ulaşılır ve mide iç yüzeyi incelenir.
- Karın duvarından mideye en uygun giriş noktası belirlenir (genellikle mide ön duvarı).
Gastrostomi Açma
- Lokal anestezi uygulandıktan sonra karın duvarına küçük bir kesi açılır.
- Özel bir iğne ile mideye girilir ve endoskop yardımıyla buradan bir kılavuz tel geçirilir.
PEG Tüpünün Yerleştirilmesi
- Kılavuz tel aracılığıyla PEG tüpü mideye çekilir ve karın duvarından dışarı çıkarılır.
- Tüpün mide içinde kalmasını sağlayan iç stoper yerleştirilir ve dış kısmı sabitlenir.
İşlem Sonrası Kontrol
- Tüpün doğru konumda olup olmadığı test edilir.
- İlk 24 saat boyunca mide içeriği sızıntı açısından gözlemlenir.
PEG Sonrası Bakım ve Komplikasyonlar
Bakım ve Kullanım:
- İlk 24 saat boyunca sadece intravenöz sıvılar verilir; ardından sıvı ve püre kıvamındaki besinler PEG tüpü aracılığıyla verilmeye başlanır.
- Tüp çevresinin temizliği düzenli olarak yapılmalı, enfeksiyon belirtileri açısından takip edilmelidir.
- Tüpü tıkamamak için her kullanımdan sonra ılık su ile yıkanmalıdır.
Potansiyel Komplikasyonlar:
- Lokal enfeksiyon: Yara yerinde kızarıklık, akıntı veya şişlik görülebilir.
- Kanama: Nadiren mide veya karın duvarı damarlarında hasar oluşabilir.
- Peritonit: Mide içeriğinin yanlışlıkla karın boşluğuna kaçması sonucunda enfeksiyon gelişebilir.
- Tüp tıkanıklığı: Uygun şekilde temizlenmeyen tüplerde besin artıkları birikebilir.
PEG’nin Avantajları ve Önemi
- Minimal invazivdir: Cerrahi gastrostomiye kıyasla daha az risk taşır ve daha hızlı iyileşme sağlar.
- Hasta konforunu artırır: Nazogastrik sondayla kıyaslandığında daha uzun süreli kullanım için uygundur.
- Beslenme güvenliği sunar: Yutma bozukluğu olan hastaların aspirasyon pnömonisi riskini azaltarak daha güvenli beslenmelerini sağlar.
- Evde bakım için uygundur: Hastaların uzun süreli beslenme desteğini ev ortamında almasına olanak tanır.
Sonuç
Perkütan Endoskopik Gastrostomi (PEG), oral beslenmenin mümkün olmadığı durumlarda güvenli ve uzun süreli beslenme desteği sağlayan minimal invaziv bir yöntemdir. PEG ağızdan beslenmeye engel değildir ve geri dönüşümlü bir yöntemdir. Gastroenterologlar veya genel cerrahlar tarafından endoskopi eşliğinde gerçekleştirilen bu işlem, disfaji veya kronik beslenme yetersizliği olan hastalar için kritik bir yaşam desteği sağlar. Doğru bakım ve uygun hasta yönetimi ile PEG, hastaların genel sağlık durumunu iyileştirirken komplikasyon riskini en aza indirir.
