Bademcik kanseri, ağız ve boğaz bölgesinde yer alan orofarinks dokularından gelişen bir baş-boyun kanseri türüdür. Bademciklerde yer alan lenfoid dokudan kaynaklanır ve genellikle tek taraflı başlar. Erken dönemde fark edildiğinde tedavi başarısı oldukça yüksektir. Günümüzde özellikle HPV (Human Papilloma Virus) ile ilişkili bademcik kanserlerinin görülme sıklığı artmıştır; bu tümörlerin seyri klasik tip tümörlere göre daha iyi olabilmektedir. Bademcik kanseri erken dönemde belirti vermeyebilir. Tek taraflı bademcik büyümesi, iki bademcik arasında belirgin asimetri olması, bir bademciğin hızla büyümesi, büyüyen tarafta dolgunluk ve baskı hissi erken uyarı işaretleridir. Bu bulgular ortaya çıktığında mutlaka bir Kulak Burun Boğaz uzmanı tarafından hastanın değerlendirilmesi gerekir. Bademcik kanseri çok sık boyun lenf bezlerine yayılım gösterebilir. Boyunda tek taraflı, ağrısız, ele gelen sert şişlik veya kitle, büyümüş lenf bezleri en sık başvuru nedenleridir. Yutma güçlüğü ve ağrılı yutma (odinofaji), yemek yerken batma hissi, boğazda takılma, yutkunurken tek tarafa vuran ağrı özellikle ileri aşamada belirgin olabilir. Boğazdaki tümör, sinir yolları üzerinden kulağa yansıyan ağrıya, tek taraflı kulak ağrısına sebep olabilir. Kulakta enfeksiyon yokken devam eden tek taraflı ağrı önemlidir. Bademcik üzerinde iyileşmeyen yara veya iltihap görünümü, bademcik yüzeyinde düzensizlik, üstünde beyaz, ülseratif alanlar, sürekli enfeksiyon varmış gibi görünen doku değişiklikleri bademcik kanserini düşündürür. İleri vakalarda ağız kokusu ve ağız içinden ara ara gelen kanamalar görülebilir.
HPV enfeksiyonu (özellikle HPV-16), sigara ve alkol kullanımı, zayıf bağışıklık sistemi, uzun süreli ağız hijyeni sorunları bademcik kanserinin risk faktörleridir. Günümüzde HPV ilişkili tümörler daha genç yaşlarda görülebilmekte ve daha iyi bir klinik seyir göstermektedir. Bu şikayetler varsa, bir KBB uzmanı tarafından yapılan endoskopik muayene, boyun ultrasonu, MR görüntüleme ve şüpheli dokudan biyopsi desteklenir. Biyopside HPV/p16 testi patoloji tarafından incelenir. Erken tanı, tedavi başarısının en önemli belirleyicisidir.
Tedavi planı tümörün evresine, yayılımına ve HPV ilişkililiğine göre belirlenir. Temel tedavi yöntemi cerrahidir. Tümörlü bademciğin tamamen çıkarılması (tonsillektomi) ve aynı taraf boyun lenf bezlerinin diseksiyonu uygulanır. Cerrahi sonrası patoloji raporuna göre radyoterapi uygulanır. Bazı seçilmiş vakalarda primer tedavi olarak da tercih edilebilir. Kemoterapi radyoterapi ile eş zamanlı uygulanabilir. İleri evre tümörlerde veya riskli patolojik bulgularda önerilir.
Bademcik kanseri, erken evrede yakalandığında tedavide başarı oranı yüksektir. Cerrahi sonrası ek tedavi gerekmeyebilir. HPV ilişkili vakalarda iyileşme şansı daha da artar. Bu nedenle tek taraflı boğaz ağrısı, kulak ağrısı, boyunda şişlik, tek taraflı bademcik büyümesi gibi bulguların ihmal edilmemesi gerekir. Nedeni açıklanamayan tek taraflı boğaz veya kulak ağrısı, boyunda ele gelen sert şişlik, bademcik bölgesinde iyileşmeyen yara, yutma güçlüğü, tek taraflı bademcik büyümesi yakınmalarından biri veya birkaçı iki haftadan uzun sürerse, mutlaka KBB muayenesi gerekir. Erken başvuru, yaşam kalitesini ve tedavi başarısını doğrudan etkiler.
Bademcik kanseri, belirtileri gözden kaçabilen ancak erken teşhis edildiğinde tamamen tedavi edilebilir bir hastalıktır. HPV ilişkili tümörlerde prognoz daha iyidir ve modern cerrahi tekniklerin yanı sıra radyoterapi ve kemoterapi ile yüz güldürücü sonuçlar alınmaktadır. Herhangi bir şüpheniz varsa gecikmeden bir Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurmanız önemlidir.
Prof. Dr. Elif Aksoy
KBB Baş Boyun Cerrahisi Uzmanı
Ses ve Yutma Bozuklukları
