Baş Dönmesi (Vertigo) Nedir?
Baş dönmesi, denge sistemini etkileyen ve kişinin çevresini dönüyormuş gibi hissetmesine neden olan bir rahatsızlıktır. Çoğu zaman iç kulaktaki denge organlarından veya beyin ile bağlantılı sinir yollarından kaynaklanır.
- Vertigo, bir hastalık değil, farklı sağlık sorunlarının belirtisi olan bir semptomdur.
- Hafif bir dengesizlik hissinden, şiddetli hareket edememe durumuna kadar farklı şiddetlerde görülebilir.
Baş Dönmesi Neden Olur?
Baş dönmesi genellikle iç kulak kaynaklıdır, ancak beyin, gözler, kaslar ve sinir sistemini etkileyen birçok farklı sebep de bulunabilir.
En Yaygın Nedenler
- İç Kulak Problemleri: İç kulaktaki denge organlarının etkilenmesi baş dönmesinin en sık görülen nedenlerinden biridir.
- BPPV (Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo): İç kulaktaki kristallerin yer değiştirmesi sonucu ani baş hareketleriyle oluşan kısa süreli baş dönmeleridir.
- Meniere Hastalığı: İç kulakta sıvı basıncının artması nedeniyle işitme kaybı, kulak çınlaması ve baş dönmesi ile karakterizedir.
- Vestibüler Nörinit: İç kulağın denge sinirinin viral enfeksiyon sonucu iltihaplanmasıdır.
- Orta Kulak Enfeksiyonları: Orta kulakta sıvı birikimi veya iltihap, denge sistemini etkileyebilir.
- Migren: Migren hastalarında baş dönmesi ve dengesizlik sık görülür.
- Beyin ve Sinir Hastalıkları: Multiple skleroz (MS), beyin tümörleri veya inme gibi nörolojik hastalıklar baş dönmesine neden olabilir.
- Düşük Kan Basıncı: Ani tansiyon düşüşü veya anemi (kansızlık), baş dönmesine yol açabilir.
- Kan Şekeri Düşüklüğü: Diyabet hastalarında şeker seviyesinin düşmesi baş dönmesi ve halsizlik yapabilir.
Baş Dönmesinin Belirtileri
Baş dönmesi genellikle şu belirtilerle birlikte görülür:
- Çevrenin dönüyormuş gibi hissettirilmesi
- Dengesizlik, yürürken sallanma
- Mide bulantısı ve kusma
- Kulak çınlaması ve işitme kaybı
- Gözlerde kontrolsüz hareketler (nistagmus)
- Bilinç bulanıklığı veya odaklanma zorluğu
Eğer baş dönmesiyle birlikte şiddetli baş ağrısı, bilinç kaybı, konuşma bozukluğu veya güç kaybı yaşanıyorsa, acil tıbbi yardım alınmalıdır.
Baş Dönmesi Nasıl Teşhis Edilir?
Baş dönmesi olan hastalarda doğru teşhis için KBB, nöroloji ve kardiyoloji uzmanları tarafından detaylı değerlendirme yapılmalıdır.
Tanı için uygulanan testler
- Fizik Muayene: Göz hareketleri, denge testleri ve nörolojik muayene yapılır.
- Dix-Hallpike Manevrası: İç kulaktaki kristallerin yer değiştirip değiştirmediğini anlamak için yapılan özel bir testtir.
- İşitme Testleri (Odyometri): İşitme kaybı olup olmadığını değerlendirmek için yapılır.
- Vestibüler Testler: Denge sistemi ve iç kulaktaki vestibüler fonksiyonları değerlendirmek için kullanılır.
- MR veya BT Görüntüleme: Beyin kaynaklı bir problem olup olmadığını anlamak için gerekebilir.
Baş Dönmesi Tedavi Yöntemleri
Baş dönmesinin tedavisi nedene bağlı olarak değişir.
Tedavi Yöntemleri:
- BPPV Tedavisi: İç kulaktaki kristallerin yerine oturtulmasını sağlayan Epley Manevrası gibi özel manevralar yapılır.
- Meniere Hastalığı: Tuz kısıtlaması, idrar söktürücü ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilir.
- Vestibüler Nörinit: Antiviral ve anti-enflamatuar ilaçlar ile tedavi edilir.
- İlaç Tedavisi: Bulantı giderici, tansiyon düzenleyici veya vestibüler baskılayıcı ilaçlar kullanılabilir.
- Denge Terapisi (Vestibüler Rehabilitasyon): Denge sisteminin yeniden eğitilmesi için özel egzersizler uygulanır.
- Cerrahi Tedavi: Nadir durumlarda, iç kulak hastalıklarının ileri evrelerinde cerrahi tedavi gerekebilir.
Baş Dönmesi Olanlara Öneriler
- Ani hareketlerden kaçının ve yavaş hareket edin.
- Tansiyon ve kan şekerinizi kontrol ettirin.
- Bol sıvı tüketin ve tuz tüketimini azaltın (Meniere hastalığında önerilir).
- Baş dönmesi atağı sırasında gözlerinizi kapatıp dinlenin.
- Aşırı kafein, alkol ve sigara tüketiminden kaçının.
- Denge egzersizleri yaparak vestibüler sisteminizi güçlendirin.
Sonuç
Baş dönmesi, farklı nedenlerden kaynaklanabilen ve yaşam kalitesini etkileyen önemli bir semptomdur. İç kulak hastalıkları, nörolojik bozukluklar ve dolaşım problemleri baş dönmesinin başlıca nedenleri arasında yer alır.
Baş dönmesi sık veya şiddetliyse, mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.
Prof. Dr. Elif Aksoy
KBB Uzmanı – Baş Dönmesi ve Denge Hastalıkları
