Boyunda oluşan kitleler, basit bir enfeksiyon belirtisi olabileceği gibi, ciddi hastalıkların da habercisi olabilir!
Boyunda fark edilen şişlikler, iyi huylu nedenlere bağlı olabileceği gibi, bazı durumlarda kötü huylu tümörlerin bir belirtisi de olabilir. Boyun kitlelerinin nedenleri arasında lenf nodu büyümeleri, enfeksiyonlar, doğumsal kistler, tükürük bezi ve tiroid hastalıkları, gırtlak veya baş-boyun bölgesindeki kötü huylu tümörler yer alabilir.
Boyunda hızla büyüyen, sert ve ağrısız kitleler, özellikle ileri yaşlarda kötü huylu tümörlerin belirtisi olabilir. Bu tür kitleler mutlaka Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanı tarafından değerlendirilmelidir!
Boyun Kitlelerinin En Sık Görülen Nedenleri
Lenf Bezleri Kaynaklı Kitleler
Enfeksiyona Bağlı Lenf Bezi Büyümesi (Reaktif Lenfadenopati)
- En yaygın boyun kitleleri lenf bezlerinin enfeksiyon nedeniyle büyümesidir.
- Sinüzit, bademcik iltihabı (tonsillit), diş enfeksiyonları, grip gibi hastalıklar nedeniyle lenf nodları büyüyebilir.
- Genellikle ağrılı, yumuşak ve hareketli lenf bezleri şeklinde görülür.
- Tedavi edilmezse kendiliğinden küçülebilir ya da antibiyotik tedavisi gerekebilir.
Lenfoma ve Kanserin Lenf Bezlerine Yayılması (Metastatik Lenf Nodları)
- Lenfoma gibi kan kanserlerinde, lenf bezleri ağrısız, sert ve hareket etmeyen kitleler şeklinde büyüyebilir.
- Baş-boyun kanserlerinin lenf bezlerine yayılması (metastaz) sonucu da lenf nodlarında büyüme görülebilir.
- Bu tür büyümeler genellikle ağrısızdır ve hızla büyüyebilir.
Enfeksiyona bağlı lenf nodu büyümeleri genellikle küçülürken, kötü huylu nedenlere bağlı olanlar büyümeye devam edebilir!
Doğumsal Kistler
- Boyunda doğuştan gelen bazı kistik yapılar belirli yaşlarda büyüyerek belirti verebilir.
- Genellikle çocukluk çağında ortaya çıkar, ancak ileri yaşlarda da fark edilebilir.
- En sık görülenler: Brankial kistler, tiroglossal kanal kistleri ve dermoid kistlerdir.
- Tedavisi cerrahidir ve genellikle kitlenin tamamen çıkarılması önerilir.
Tükürük Bezi Hastalıkları ve Tümörleri
- Tükürük bezlerinde taş, iltihap (sialadenit) veya tümörler nedeniyle boyunda şişlik olabilir.
- Kulak önü ve çene altındaki tükürük bezlerinde görülebilir.
- İyi huylu tümörler genellikle yavaş büyür, kötü huylu tümörler daha hızlı büyüyebilir.
Tükürük bezi hastalıklarında tanı koymak için ultrason, MR ve biyopsi gerekebilir.
Tiroid Bezi Hastalıkları
- Tiroid nodülleri ve tiroid kanseri de boyunda kitle olarak fark edilebilir.
- Tiroid kitleleri genellikle yumuşak ve ağrısızdır.
- Ses kısıklığı ve yutma güçlüğü gibi belirtiler eşlik ediyorsa, tiroid kanseri riski açısından değerlendirilmelidir.
Tiroid kitlelerinde kan tahlilleri, tiroid ultrasonu ve biyopsi ile kesin tanı konulur.
Baş ve Boyun Kanserleri
- Gırtlak, dil kökü, nazofarinks (geniz), tükürük bezi ve tiroid kanserleri boyunda kitle yapabilir.
- Genellikle sert, ağrısız ve büyüyen bir kitle şeklinde belirti verir.
- Sigara, alkol kullanımı ve HPV gibi faktörler baş-boyun kanseri riskini artırır.
Özellikle 40 yaş üstü bireylerde ortaya çıkan, ağrısız, sert ve büyüyen kitleler kötü huylu tümör şüphesi taşıyabilir!
Boyundaki Kitlelerin Tanısı Nasıl Konur?
Boyundaki kitlelerin nedenini belirlemek için aşağıdaki tetkikler uygulanabilir:
Fizik Muayene ve Endoskopik Değerlendirme:
- Kitlenin büyüklüğü, kıvamı, hareketliliği ve ağrılı olup olmadığı değerlendirilir.
- KBB uzmanı, ağız ve gırtlak bölgesini endoskopi ile inceleyebilir.
Ultrasonografi:
- Boyundaki kitlelerin yapısını değerlendirmek için en sık kullanılan görüntüleme yöntemidir.
- Kist, lenf bezi büyümesi veya tümör ayrımı yapılabilir.
İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi (İİAB):
- Şüpheli kitlelerden ince iğne ile sıvı veya hücre örneği alınarak kanser olup olmadığı araştırılır.
Manyetik Rezonans (MR) ve Bilgisayarlı Tomografi (BT):
- Lenf nodu büyümelerinin ve tümörlerin detaylı değerlendirilmesi için kullanılır.
Kesin tanı için biyopsi gerekebilir!
Boyun Kitlelerinde Tedavi Seçenekleri
Tedavi, kitlenin nedenine bağlı olarak değişir!
Enfeksiyona Bağlı Lenf Bezi Büyümeleri:
- Genellikle antibiyotik tedavisi ve ağrı kesiciler yeterlidir.
- Lenf nodu büyümesi 2-3 hafta içinde geriler.
Doğumsal Kistler:
- Tedavi genellikle cerrahidir ve kistin tamamen çıkarılması önerilir.
Tükürük Bezi ve Tiroid Nodülleri:
- İyi huylu nodüller takip edilir.
- Kötü huylu nodüller cerrahi olarak çıkarılabilir.
Lenfoma ve Baş-Boyun Kanserleri:
- Lenfoma gibi sistemik hastalıklar kemoterapi ile tedavi edilir.
- Baş-boyun kanserlerinde cerrahi, ışın tedavisi (radyoterapi) ve kemoterapi uygulanabilir.
Kötü huylu kitlelerde erken teşhis hayat kurtarıcı olabilir!
Ne Zaman Doktora Gitmelisiniz?
Aşağıdaki durumlarda mutlaka bir KBB uzmanına başvurun:
- Boyunda ağrısız, sert ve hızla büyüyen bir şişlik fark ettiyseniz.
- Lenf nodu büyümesi 2-3 hafta içinde küçülmezse.
- Yutma güçlüğü, ses kısıklığı veya nefes alma problemleri varsa.
- Boyunda şişlikle birlikte açıklanamayan kilo kaybı ve gece terlemesi varsa.
Erken teşhis, kötü huylu hastalıkların tedavisinde büyük bir fark yaratabilir!
Prof. Dr. Elif Aksoy
KBB Uzmanı – Baş ve Boyun Cerrahisi
