Burun Kanaması (Epistaksis) Nedir?
Burun kanaması (epistaksis), burun içinde bulunan hassas damarların çatlaması sonucu meydana gelen kanamalardır. Çoğu zaman kendiliğinden duran hafif kanamalar olsa da bazı durumlarda şiddetli kanamalar yaşanabilir ve tıbbi müdahale gerektirebilir.
Burun kanamaları, kulak burun boğaz (KBB) acil başvurularında en sık karşılaşılan durumlardan biridir. Özellikle sık tekrarlayan veya uzun süren kanamalarda, altta yatan ciddi bir hastalık olup olmadığının araştırılması gerekir.
Burun Kanaması Türleri
Burun kanaması ön burun kanaması ve arka burun kanaması olarak ikiye ayrılır:
Ön Burun Kanaması
- Burun ön kısmında, özellikle Kisselbach pleksusu adı verilen damar ağında oluşur.
- Genellikle hafif ve kontrol edilebilir bir kanamadır.
- Çocuklarda ve genç erişkinlerde daha sık görülür.
- Kuru hava, travma veya burun karıştırma gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.
Arka Burun Kanaması
- Burunun arka ve derin bölgelerinden kaynaklanır.
- Genellikle hipertansiyon hastaları ve yaşlı bireylerde görülür.
- Daha yoğun ve şiddetli kanamalar yaşanabilir.
- Kan geniz yoluna aktığı için kişi kanı yutabilir veya öksürerek çıkarabilir.
- Tıbbi müdahale gerektirir ve hastaneye yatış gerekebilir.
Burun Kanamasının Nedenleri
Burun kanamalarına yol açan birçok faktör bulunur:
Çevresel Faktörler
- Kuru ve sıcak hava, özellikle kış aylarında ve kaloriferli ortamlarda mukozanın kurumasına neden olur.
- Ani sıcaklık değişimleri burun içindeki damarların hassaslaşmasına yol açar.
- Sigara ve kimyasal maddelere maruz kalmak burun mukozasını tahriş eder.
Fiziksel Nedenler
- Burun karıştırma veya sert sümkürme.
- Burun travması (düşme, çarpma, ameliyat sonrası etkiler).
- Buruna yabancı cisim kaçması (özellikle çocuklarda).
Tıbbi Nedenler
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon).
- Kan pıhtılaşma bozuklukları (hemofili, karaciğer hastalıkları, vitamin K eksikliği).
- Kan sulandırıcı ilaç kullanımı (Aspirin, Warfarin gibi).
- Burun enfeksiyonları veya sinüzit.
- Burun tümörleri veya polipler (nadir ama ihmal edilmemeli).
Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?
Aşağıdaki durumlarda mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır:
- Kanama 10 dakikadan uzun sürüyorsa ve burun sıkıştırıldığı halde durmuyorsa.
- Tekrarlayan burun kanamaları yaşanıyorsa.
- Baş dönmesi, bayılma veya nefes darlığı gibi belirtiler eşlik ediyorsa.
- Kan yutma, öksürük veya kusma ile ağızdan kan geliyorsa.
- Vücudun başka yerlerinde de morarma ve kanama görülüyorsa.
- Son dönemde kemoterapi alınmışsa veya ciddi bir kan hastalığı varsa.
Ön Burun Kanaması Nasıl Durdurulur?
Evde uygulanabilecek ilk yardım adımları şunlardır:
- Sakin kalın – Stres ve panik, kan basıncını yükselterek kanamayı artırabilir.
- Başınızı hafifçe öne eğin – Kanı yutmamak için baş geriye yaslanmamalıdır.
- Dik oturun – Kanın boğaza akmasını önlemek için uzanmayın.
- Burun kanatlarını sıkıştırın – İşaret ve baş parmağınızla burunun yumuşak kısmını 5-10 dakika boyunca sıkıca tutun.
- Soğuk uygulayın – Burun köküne bir buz torbası koyarak damarların daralmasını sağlayabilirsiniz.
- Sümkürmeyin– Bu, kanamanın tekrar başlamasına neden olabilir.
Kanama durmazsa veya sık tekrar ederse, mutlaka bir KBB uzmanına başvurulmalıdır.
Burun Kanaması Tedavisi
Eğer burun kanaması kendiliğinden durmuyorsa veya sık tekrarlıyorsa, uzman bir doktor tarafından değerlendirilmelidir.
Nasal Koterizasyon (Yakma İşlemi)
Kanayan damarlar gümüş nitrat veya elektrokoter ile yakılarak kapatılabilir.
Burun Tamponu Uygulaması
Kanama şiddetliyse, burun içine özel kanamayı durdurucu tamponlar yerleştirilir.
Kan Basıncının Kontrolü
Hipertansiyon kaynaklı burun kanamalarında, tansiyon düşürücü ilaçlar ile tedavi desteklenir.
Cerrahi Müdahale
Nadiren, tekrarlayan şiddetli burun kanamaları için damar bağlama ameliyatları veya endovasküler embolizasyon gibi ileri teknikler uygulanabilir.
Burun Kanamasını Önlemek İçin Ne Yapılmalı?
- Bulunduğunuz ortamı nemlendirin – Kuru hava, burun mukozasını tahriş eder.
- Burnu tahriş edici maddelerden koruyun – Sigara, parfüm ve kimyasal maddelerden kaçının.
- Burun karıştırmaktan kaçının – Özellikle çocuklarda sık görülen bir alışkanlıktır.
- Kan sulandırıcı ilaçları bilinçli kullanın – Doktor kontrolü olmadan kan sulandırıcı ilaç almayın.
- Tansiyonunuzu düzenli takip edin – Hipertansiyon burun kanamalarının önemli bir nedenidir.
- Düzenli su tüketin – Vücudun susuz kalması mukozanın kurumasına neden olabilir.
Sonuç
Burun kanamaları genellikle basit nedenlerden kaynaklansa da, özellikle sık tekrarlayan veya uzun süren kanamalar altta yatan ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir. Erken müdahale ve doğru tedavi ile burun kanamalarının büyük bir kısmı başarılı bir şekilde kontrol altına alınabilir.
Siz veya bir yakınınız sık sık burun kanaması yaşıyorsa, detaylı bir değerlendirme için kliniğimize başvurabilirsiniz.
Prof. Dr. Elif Aksoy
KBB Uzmanı – Yutma ve Ses Hastalıkları
