Burunda Yabancı Cisim Nedir?
Burun, ortada bulunan septum tarafından iki ayrı burun deliğine ayrılmış, solunum ve koku alma işlevlerine sahip bir organdır. Özellikle çocukluk çağında, oyun oynarken veya merak nedeniyle burun boşluğuna yabancı cisim yerleştirilmesi oldukça yaygın bir durumdur.
Ancak bilişsel ve psikiyatrik bozuklukları olan erişkinlerde de benzer durumlarla karşılaşılabilir. Nadir vakalarda, uzun süre burunda kalan yabancı cisimler çevresine burun salgılarının birikmesiyle sertleşerek burun taşı (rinolit) oluşumuna neden olabilir.
Buruna En Sık Kaçan Yabancı Cisimler
Burun içine kaçabilecek yabancı cisimler genellikle şunlardır:
- Oyuncak parçaları, plastik boncuklar, küçük düğmeler
- Bezelye, nohut, fasulye gibi yiyecekler
- Kağıt, pamuk, sünger, silgi parçaları
- Pil (En tehlikelisi! Kimyasal reaksiyonla doku hasarı yapabilir)
- Metal veya ahşap küçük cisimler
Özellikle piller, sadece mekanik tıkanıklık oluşturmakla kalmayıp, içerdikleri kimyasal maddelerle burun mukozasında ciddi yanıklara ve doku harabiyetine yol açabilir. Bu nedenle pil kaçması durumunda acil tıbbi müdahale gereklidir.
Burunda Yabancı Cisim Belirtileri
Burunda yabancı cisim belirtileri, cismin türüne, büyüklüğüne ve burunda ne kadar süredir bulunduğuna bağlı olarak değişebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Burun tıkanıklığı (Tek taraflı)
- Kötü kokulu burun akıntısı (Genellikle sarı-yeşil renkli)
- Nefes alırken burundan hışıltı veya ıslık sesi gelmesi
- Tek taraflı burun kanaması
- Yabancı cisim burun içinde uzun süre kalırsa kronik sinüzit gelişimi
Çocuklar bazen burunlarına bir cisim soktuklarını fark edip söyleyebilirler, ancak özellikle küçük çocuklarda yabancı cismin fark edilmemesi nedeniyle belirtiler zamanla kötüleşebilir.
Burunda Yabancı Cisim Tanısı Nasıl Konur?
Burunda yabancı cisim vakalarında doğru tanı koymak için muayene ve görüntüleme yöntemleri kullanılır:
Fizik muayene: Bazı yabancı cisimler burun ön boşluğunda görülebilir.
Nazal endoskopi: Kamera yardımıyla burun boşluğunun ayrıntılı incelenmesi gerekir.
Radyolojik görüntüleme (BT veya röntgen): Eğer cisim metalikse veya ilerlemiş doku hasarı şüphesi varsa kullanılabilir.
Özellikle kronik sinüzit benzeri belirtiler gösteren hastalarda, uzun süre burunda unutulmuş bir yabancı cisim olabileceğinden mutlaka detaylı değerlendirme yapılmalıdır.
Burundaki Yabancı Cisim Nasıl Çıkarılır?
Çoğu yabancı cisim, uzman bir Kulak Burun Boğaz (KBB) doktoru tarafından muayene odasında çıkarılabilir. Ancak bazı durumlarda daha ileri yöntemlere ihtiyaç duyulabilir.
Muayene Odasında Müdahale
- Ön burun boşluğunda görünen yabancı cisimler, özel tıbbi aletler yardımıyla kolayca çıkarılabilir.
- Eğer cisim kaygan veya derine yerleşmişse, vakum aspiratörleri veya özel uçlu forsepsler (tutucu aletler) kullanılabilir.
Çocuklarda ve İleri Vakalar İçin Ameliyathane Şartlarında Müdahale
- Eğer yabancı cisim burunda uzun süredir bulunuyorsa veya çocuk iş birliği sağlayamıyorsa, hafif sedasyon (sakinleştirici ilaçlar) veya genel anestezi altında çıkarılması gerekebilir.
- Kimyasal yanık riski taşıyan pillerin çıkarılması ise acil bir işlemdir ve dikkatli cerrahi müdahale gerektirir.
Özel Yöntemler
- Bazen, doktorun yönlendirmesiyle anne-babanın uygulayabileceği “anne nefesi yöntemi” kullanılabilir. Bu yöntemde:
- Çocuğun sağlam burun deliği kapatılır.
- Ağızdan derin nefes alıp hafif bir üfleme yapılarak cismin dışarı atılması sağlanır.
- Ancak bu yöntem sadece doktor kontrolünde ve uygun vakalarda önerilir.
Burunda Yabancı Cisim Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Yabancı cisim çıkarıldıktan sonra burun iyileşmesi takip edilmelidir.
- Enfeksiyon riski varsa antibiyotik içeren burun damlaları kullanılabilir.
- Burun içinde tahriş veya kanama olduysa, nemlendirici spreyler önerilebilir.
- Çocuklarda buruna tekrar yabancı cisim sokma riski olduğundan ebeveynler dikkatli olmalıdır.
Burunda Yabancı Cisimlerden Korunma Yolları
- Küçük çocukların oyuncaklarını kontrol edin ve tehlikeli nesneleri ulaşamayacakları yerlere koyun.
- Oyuncak seçerken yaş grubuna uygun olanları tercih edin.
- Buruna yabancı cisim kaçtığında evde sert cisimlerle müdahale etmeye çalışmayın, bir uzmana başvurun.
Sonuç
Burunda yabancı cisim sık karşılaşılan ancak erken fark edildiğinde kolayca tedavi edilebilen bir durumdur. Ancak bazı vakalarda ciddi solunum güçlüğü, enfeksiyon ve doku hasarı gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Burunda yabancı cisim şüphesi varsa, evde müdahaleden kaçınılmalı ve en kısa sürede bir Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurulmalıdır.
Prof. Dr. Elif Aksoy
KBB Uzmanı – Yutma ve Ses Hastalıkları
