Endoskopik Yutma Değerlendirmesi (FEES): Yutma Güvenliğiniz İçin Etkili Bir Yöntem
Ben Prof. Dr. Elif Aksoy. 2004 yılından bu yana özellikle yutma bozuklukları ve ses hastalıkları ile ilgileniyorum. Bugün sizlere klinik pratiğimde sıkça uyguladığım ve yutma bozukluklarının tanısında son derece etkili olan endoskopik yutma değerlendirmesi hakkında bilgi vermek istiyorum.
Yutma Neden Değerlendirilir?
Yutma; ağız, boğaz ve yemek borusunun koordineli şekilde çalıştığı karmaşık bir süreçtir. Bu süreçteki en küçük bir bozulma bile yaşam kalitesini etkileyebilir. Gıdaların yutma sırasında yanlışlıkla soluk borusuna kaçması, sık öksürme, boğulma hissi ya da açıklanamayan akciğer enfeksiyonları, yutma güçlüğünün işaretleri olabilir. Bu şikayetler varsa, detaylı bir yutma değerlendirmesi şarttır.
Endoskopik Yutma Değerlendirmesi Nedir?
Endoskopik yutma değerlendirmesi (FEES: Flexible Endoscopic Evaluation of Swallowing), burundan yerleştirilen ince ve esnek bir kamera yardımıyla yapılan, hastanın uyanık olduğu ve konuşabildiği bir tanı yöntemidir. İşlem sırasında hasta gıda boyası ile renklendiirlmiş, farklı kıvamlarda yiyecek ve içecekleri yutar ve bu sırada boğazın içi doğrudan görüntülenir. Gıdanın doğru yoldan geçip geçmediği, soluk borusuna kaçma (aspirasyon) olup olmadığı net şekilde tespit edilir.
Bu Değerlendirme Neden Önemlidir?
FEES, hem tanı hem de tedavi planlaması için çok değerlidir. Yutma sırasında reflekslerin çalışıp çalışmadığı, dilin ve yumuşak damağın hareketleri, gıdanın boğazda birikip birikmediği gibi detaylar doğrudan gözlenir. Uygulama sırasında terapötik öneriler (örneğin pozisyon değişikliği, yutma teknikleri) de denenebilir.
İşlem Nasıl Uygulanır?
- Hasta oturur pozisyonda değerlendirilir.
- İnce bir endoskop burun yoluyla boğazın arka kısmına ilerletilir.
- Hasta sırasıyla farklı kıvamlarda (su, yoğurt, püre vb.) gıdaları yutar.
- Tüm süreç yüksek çözünürlüklü görüntüyle kaydedilir ve detaylı analiz yapılır.
İşlem kısa sürelidir, anestezi gerekmez ve çoğu zaman hastalar tarafından iyi tolere edilir.
Bu işlemi hastaneye gelemeyecek durumdaki hastalara evlerinde de ekibimizle birlikte uygulamaktayız.
Kimler Bu Değerlendirmeden Faydalanabilir?
- İnme sonrası yutma güçlüğü yaşayan hastalar
- Parkinson, ALS, MS gibi nörolojik hastalıkları olanlar
- Uzun süre entübe kalanlar
- Geçmeyen öksürük, boğazda takılma hissi olanlar
- Ses kısıklığı ve beslenme sırasında ses değişikliği yaşayanlar
Neden Ben?
2004 yılında Columbia Üniversitesi’nde Prof. Dr. Jonathan Aviv ve Prof. Dr. Thomas Murry ile çalışarak yutma değerlendirmesi ve tedavisi üzerine özel bir eğitim aldım. Türkiye’de ilk kez endoskopik yutma değerlendirilmesi uygulayan KBB uzmanlarından biri oldum. Yutma bozukluklarının hem tanısı hem de tedavisi konusunda yıllara dayanan bir deneyime sahibim. Hastalarıma yalnızca bir tetkik değil, bütüncül bir değerlendirme ve tedavi süreci sunuyorum.
Sonuç Olarak
Yutma, yaşamın temel bir fonksiyonudur ve göz ardı edilemeyecek kadar önemlidir. Şikayetleriniz varsa, gecikmeden bir değerlendirme yapılması hem tanıyı netleştirir hem de gereksiz endişeleri ortadan kaldırır. Endoskopik yutma değerlendirmesi, bu alandaki en güvenilir ve etkili yöntemlerden biridir.
