Kronik Rinosinüzit Nedir?
Kronik rinosinüzit, burun ve sinüslerin uzun süreli inflamasyonu ile karakterize olan bir hastalıktır. Akut sinüzitten farklı olarak, bu durum 12 haftadan uzun sürer ve genellikle altta yatan farklı nedenlerle ilişkilidir.
Kronik rinosinüzit sadece enfeksiyondan kaynaklanmaz; çevresel faktörler, bağışıklık sistemi tepkileri ve burun anatomisi gibi birçok etken hastalığın gelişiminde rol oynayabilir. Tedavi edilmediğinde, yaşam kalitesini düşüren uzun süreli burun tıkanıklığı, baş ağrısı ve sinüs enfeksiyonlarına neden olabilir.
Kronik Rinosinüzit Türleri
Kronik rinosinüzit, nedenlerine bağlı olarak farklı alt gruplara ayrılır:
Nazal Polipsiz Kronik Rinosinüzit
- En yaygın kronik sinüzit türüdür.
- Burun mukozasının şişmesi ve sinüslerin tahriş olması sonucu gelişir.
- Alerjiler, çevresel tahriş ediciler (sigara dumanı, kimyasallar) ve enfeksiyonlar bu durumu tetikleyebilir.
Nazal Polipli Kronik Rinosinüzit
- Sinüslerde anormal büyümeler (nazal polipler) oluşur ve sinüslerin tıkanmasına neden olabilir.
- Burun tıkanıklığı ve koku kaybı en belirgin belirtilerdir.
- Tedavi, ilaçlarla poliplerin küçültülmesini ve gerektiğinde cerrahi olarak çıkarılmasını içerir.
Alerjik Fungal Rinosinüzit
- Bazı hastalar, sinüsler içinde bulunan mantar sporlarına karşı güçlü bir alerjik tepki geliştirir.
- Sinüslerde yoğun mukus birikimi oluşur.
- Tanı için sinüslerden alınan mukus örneklerinde mantar varlığı tespit edilmelidir.
Kronik Rinosinüzitin Belirtileri
Kronik rinosinüzit, uzun süre devam eden ve hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkileyen semptomlara neden olur. En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Uzun süreli burun tıkanıklığı
- Sarı-yeşil renkli burun akıntısı veya geniz akıntısı
- Baş ağrısı ve yüzde basınç hissi (özellikle göz çevresi ve alın bölgesinde)
- Koku ve tat alma duyusunda azalma
- Tekrarlayan sinüs enfeksiyonları
- Öksürük ve boğazda rahatsızlık hissi
- Horlama ve uyku kalitesinde bozulma
Kronik Rinosinüzitin Nedenleri
Kronik rinosinüzitin gelişiminde birden fazla faktör rol oynayabilir:
- Alerjiler: Toz akarları, hayvan tüyü, polen, küf ve hamamböceği gibi yaygın alerjenler burun mukozasının sürekli tahriş olmasına neden olabilir.
- Çevresel Tahriş Ediciler: Sigara dumanı, hava kirliliği, kimyasallar ve toksinler sinüslerde inflamasyonu tetikleyebilir.
- Bağışıklık Sistemi Problemleri: Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde tekrarlayan sinüs enfeksiyonları gelişebilir.
- Viral Enfeksiyonlar: Tekrarlayan grip ve soğuk algınlığı sonrası bazı kişilerde kronik sinüzit gelişebilir.
- Septum Deviasyonu: Burun içinde hava yollarını ayıran septumun eğri olması, sinüslerin düzgün şekilde hava almasını engelleyerek mukus birikimine yol açabilir.
Kronik Rinosinüzit Tanısı Nasıl Konur?
Tanı koymak için doktorun fizik muayene ve görüntüleme yöntemleri kullanması gereklidir:
- Nazal Endoskopi: Burun içine yerleştirilen ince bir kamera ile sinüsler detaylı olarak incelenir.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Sinüslerdeki tıkanıklık, mukus birikimi ve polip varlığı değerlendirilir.
- Alerji Testleri: Kronik sinüzitin alerjik kökenli olup olmadığını anlamak için yapılır.
Kronik Rinosinüzitin Tedavi Seçenekleri
Kronik rinosinüzit tedavisi, altta yatan nedenlere göre belirlenir.
Medikal (İlaçla) Tedavi
Nazal Kortikosteroid Spreyler:
- Burun içindeki inflamasyonu azaltarak tıkanıklığı giderir.
- Uzun süreli kullanımla semptomları kontrol altına alabilir.
Tuzlu Su Spreyleri ve Nazal Yıkama:
- Burun içini temizler ve mukusun atılmasına yardımcı olur.
- Günlük kullanım sinüs sağlığı için önerilir.
Antibiyotikler:
- Eğer sinüzit bakteriyel enfeksiyona bağlı ise doktor antibiyotik reçete edebilir.
- Uzun süreli veya gereksiz antibiyotik kullanımı önerilmez.
Antihistaminikler ve Lökotrien Reseptör Antagonistleri:
- Alerjik sinüzit vakalarında kullanılır.
Biyolojik İlaçlar (Yeni Nesil Tedavi)
- Dupilumab, mepolizumab ve omalizumab gibi biyolojik ilaçlar, özellikle nazal polipli kronik rinosinüzit vakalarında kullanılır.
- Bağışıklık sisteminin aşırı inflamatuar tepkisini baskılayarak poliplerin küçülmesine yardımcı olur.
Cerrahi Tedavi
Eğer ilaç tedavisi yeterli olmazsa, Endoskopik Sinüs Cerrahisi (ESC) uygulanabilir:
- Sinüsler içindeki polipler veya tıkanıklık yaratan dokular temizlenir.
- Sinüs kanalları açılarak hava akışı yeniden sağlanır.
- Hastaların çoğu cerrahiden sonra rahatlama hisseder ancak hastalığın tekrarlama riski vardır.
Kronik Rinosinüzitten Korunma Yolları
- Alerjenlerden uzak durun (Ev tozları, sigara dumanı, küf gibi tetikleyicileri azaltın).
- Düzenli burun temizliği yapın (Tuzlu su ile günlük nazal yıkama önerilir).
- Sigara ve kimyasal tahriş edicilerden kaçının.
- Bağışıklık sistemini güçlendiren sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyin.
Sonuç
Kronik rinosinüzit, uzun süre devam eden burun tıkanıklığı, baş ağrısı ve koku kaybı gibi belirtilerle kendini gösteren bir hastalıktır. Erken tanı ve uygun tedavi ile semptomlar kontrol altına alınabilir ve hastaların yaşam kalitesi artırılabilir.
Eğer uzun süredir burun tıkanıklığı, tekrarlayan sinüs enfeksiyonları veya koku kaybı yaşıyorsanız, detaylı bir değerlendirme için bir KBB uzmanına başvurmanız önemlidir.
Prof. Dr. Elif Aksoy
KBB Uzmanı – Yutma ve Ses Hastalıkları
