Yenidoğan İşitme Taraması: Erken Tanı ve Önemi
İşitme Gelişimi ve Dil Becerisi
İşitme, dil ve konuşma gelişiminin temel taşıdır. Bir bebeğin zihinsel, sosyal ve akademik gelişimi için erken yaşta işitme kaybının tespit edilmesi büyük önem taşır. İşitme sisteminin düzgün çalışmaması, konuşma gelişimini, öğrenme sürecini ve sosyal uyumu olumsuz etkileyebilir.
Yenidoğan İşitme Taraması Nedir?
Yenidoğan işitme taraması, her bebeğin doğumdan kısa bir süre sonra işitme kaybı açısından değerlendirilmesini sağlayan bir programdır. Türkiye’de 2004 yılından itibaren ulusal tarama programı olarak uygulanmaktadır.
- Amaç: İşitme kaybı ile doğan bebeklerin erken tanı almasını ve rehabilitasyon sürecine hızlıca başlanmasını sağlamak.
- Hedef: İlk 6 ay içinde tanı koymak ve işitme cihazı/rehabilitasyon sürecini başlatmak.
İşitme Taramasında Kullanılan Yöntemler
- Otoakustik Emisyon (OAE) Testi: İç kulakta (kokleada) bulunan tüylü hücrelerin sesi algılama yetisini değerlendirir.
- İşitsel Beyin Sapı Refleks Testi (ABR veya BERA): Beynin işitsel uyarıları işleyip işlemediğini ölçen daha ileri bir testtir.
Tüm yenidoğan bebeklere ilk aşamada OAE testi uygulanır. Testi geçemeyen bebekler 1 hafta sonra tekrar değerlendirilir. Eğer tekrar başarısız olursa, ileri değerlendirme için ABR testi yapılır.
Kimler Risk Altındadır?
Bazı bebekler işitme kaybı açısından daha yüksek risk taşır. Bu nedenle, risk faktörü taşıyan bebekler doğrudan ABR testine yönlendirilmelidir.
Risk Faktörleri
- Ailede işitme kaybı öyküsü
- Gebelikte geçirilen enfeksiyonlar (Toksoplazma, CMV, Kızamıkçık, Sifiliz, Herpes vb.)
- Düşük doğum ağırlığı (<1500 gram)
- Yenidoğan yoğun bakımda 2 günden uzun kalma
- Doğum sonrası mekanik ventilasyon ihtiyacı
- Menenjit, sarılık veya uzun süre ototoksik ilaç kullanımı
Bu bebekler işitme kaybı açısından yakından takip edilmelidir.
Test Sonuçları ve Takip Süreci
Testten Geçen Bebekler: İşitme sisteminde herhangi bir problem saptanmaz ve normal işitme gelişimi beklenir. Ancak, ilerleyen dönemde menenjit, yüksek ateşli hastalıklar gibi etkenler nedeniyle işitme kaybı gelişebileceği için ebeveynlerin dikkatli olması önerilir.
Testten Geçemeyen Bebekler: 1 hafta sonra tekrar değerlendirilir. Eğer ikinci testte de başarısız olursa, ileri tetkikler için referans merkeze yönlendirilir.
İlk 6 ay içinde işitme kaybı tespit edilen bebeklere işitme cihazı veya implant uygulaması için erken rehabilitasyon sağlanmalıdır.
Sonuç
Erken teşhis edilen işitme kaybı, çocuğun yaşıtlarıyla aynı düzeyde dil ve konuşma gelişimini sürdürebilmesine olanak tanır. Yenidoğan işitme taraması, çocukların sağlıklı işitme ve iletişim becerileri geliştirmesi için kritik bir adımdır.
Prof. Dr. Elif Aksoy
KBB Uzmanı – İşitme ve Dil Gelişimi
